Rodzaje budek lęgowych dla ptaków – jak wybrać odpowiednią?

Wiosna to sezon lęgowy dla wielu latających stworzeń. Ci, którzy chcą pomóc ptakom w tym czasie, wieszają dla nich budki lęgowe, dzięki którym zwierzęta mogą bezpiecznie spędzić ten okres. Ty też jesteś w stanie coś dla nich zrobić. Masz jednak wątpliwości, czy możesz powiesić którąś z nich w wybranym miejscu? Świetnie trafiłeś, oto najważniejsze informacje o rodzajach budek i ich przeznaczeniu!

Jakie są rodzaje budek lęgowych dla ptaków?

Rodzaje budek lęgowych dla ptaków zazwyczaj rozróżniane są ze względu na swoją wielkość. Zależnie od tego, dla jaków ptaków chcesz takową powiesić, powinna być ona w następujących rozmiarach:

• A1: podstawa 110 x 110 mm, wysokość – 220-260 mm, średnica otworu wlotowego – 28 mm. Odpowiednia dla:
  • modraszki;
  • sikorki ubogiej;
  • sikorki czarnogłowej;
  • sosnówki;
  • pełzacza leśnego;
  • pełzacza ogrodowego.
• A: podstawa 110 x 110 mm, wysokość – 220-260 mm, średnica otworu wlotowego – 33 mm. Odpowiednia dla:
  • bogatki;
  • wróbla;
  • mazurka;
  • kowalika;
  • muchołówki żałobnej.
• B: podstawa 140 x 140 mm, wysokość – 280-400 mm, średnica otworu wlotowego – 47 mm. Odpowiednia dla:
  • szpaka;
  • dzięciołka;
  • sóweczki.
• D: podstawa 170 x 170 mm; wysokość – 430-450 mm, średnica otworu wlotowego – 85 mm. Odpowiednia dla:
  • dudka;
  • kawki.
• E: podstawa 250 x 250 mm; wysokość – 590-620 mm, średnica otworu wlotowego – 150 mm. Odpowiednia dla:
  • puszczyka;
  • gągoła;
  • nurogęsi.
• J: podstawa 180 x 320 mm; wysokość – 180 mm, średnica otworu wlotowego – 33 mm. Odpowiednia dla:
  • jerzyka.

Między budkami dla ptaków istnieje wiele podobieństw – mają prostokątny kształt i ścięty, skośny daszek. Istnieją także schronienia w innych kształtach np. niewielkich skrzynek w kształcie domków z okrągłym otworem. Takie ozdobne budki dla ptaków pięknie prezentują się w ogrodzie, jednak nie zawsze będą praktyczne. Ze względu na inny kształt mogą utrudniać zwierzętom zbudowanie gniazda adekwatnego do ich potrzeb.

Typ budki lęgowej a gatunki ptaków

Poza klasycznymi modelami można wymienić lęgowiska dedykowane konkretnym gatunkom ptaków. Co więcej, należy je wieszać w bardzo charakterystyczny sposób. W promieniu około 30 m od budki nie powinny znajdować się żadne inne lęgowiska, a także drzewa, wysokie budynki i instalacje, przez które ptak miałyby utrudniony wlot.

Wśród specjalnych budek można również wymienić skrzynki dla pełzaczy. Mają one charakterystyczny, trójkątny kształt, zwężający się ku dołowi.

Inny model to budka lęgowa dla ptaków typu A z półką. Bywa niższa od standardowej skrzynki A, a dodatkowa, wąska półeczka stanowi ochronę przed penetracją wnętrza przez drapieżniki.

Jeśli chciałbyś założyć budkę przeznaczoną dla pleszek lub kopciuszków, możesz wybrać skrzynkę półotwartą. Zamiast okrągłego wlotu ma ona szczelinę po całej długości lęgowiska. Jest niższa od budek A1/A.

Istnieją także specjalne budki dla konkretnych gatunków ptaków, mniej popularnych niż wróble i sikorki. Dla płomykówki pierwotnie bazą lęgową były duże dziuple lub groty skalne, jednak z czasem ten gatunek stał się ściśle związany z siedzibami ludzkimi.

Chętnie lęgną się na poddaszach starych budynków, w wieżach kościelnych itp. Jeśli chcesz założyć budkę lęgową dla płomykówki, powinna się ona znajdować w środku budynku z otworem wlotowym, który umożliwia dotarcie do niej z zewnątrz. Składa się ona z dwóch komór – korytarza i zupełnie zaciemnionej komory.

Kolejny ptak, który wybiera podobne miejsca lęgowe jak płomykówka, to pójdźka – sowa. Możesz znaleźć wiele typów budek, które będą dla niej odpowiednie, jednak najważniejszy jest wybór lokalizacji – chętniej zasiedli się w skrzynce na obrzeżach miast i na wsi, szczególnie lubi okolice starych sadów.

Budkę należy umieścić na zewnątrz budynku np. na drzewie, na wysokości minimum 3 me. Mała sowa nie jest w stanie sama obronić się przed dużymi drapieżnikami (kuny, koty). Z tego powodu w celu do otworu wlotowego często montuje się rurę PVC, która stanowi przedłużenie wejścia. Na początku powinna być ucięta pod skosem, aby stworzyć daszek.

Jakie budki dla ptaków na blokach? Jeśli jesteś mieszkańcem wysokiego wieżowca, możesz stworzyć miejsce lęgowe dla sokoła wędrownego. Drewniana budka, z dodatkowym metalowym wzmocnieniem na zadaszeniu to świetne miejsc do spędzenia okresu lęgowego przez te ptaki. Najlepiej zawiesić ją na dużej wysokości, np. przy najwyższych piętrach albo na wysokich kominach (konieczny będzie wtedy montaż na specjalnej konstrukcji podporowej).

Na co jeszcze zwrócić uwagę przy wyborze budki lęgowej?

Skoro wiesz już jak wieszać budki dla ptaków i jak je wybierać, ostatnim ważnym elementem pozostaje to, jak zostały one wykonane. Wybierając je, najlepiej szukać tych z drewna.

W pełni nadadzą się również takie, w których ścianki zrobiono z grubszej sklejki, trocinobetonu czy płyty OSB. Ciekawym rozwiązaniem do ogrodu może być także wiklinowa, ręcznie pleciona budka lęgowa dla ptaków.

Chociaż metal jest bardziej wytrzymałym surowcem, to nie sprawdzi się on jako materiał na skrzynkę lęgową. Problem to jego szybkie nagrzewanie się – dla piskląt o wiele bardziej niebezpieczna bywa ciepłota niż chłód. W efekcie metalowa skrzynka nagrzewająca się latem od promieni słonecznych może doprowadzić do ich zgonu. Tak samo nie należy wybierać modeli wykonanych z plastiku.

Jakie budki dla ptaków w ogrodzie? W pierwszej chwili możesz sobie wyobrazić imitację małego domku ze skośnym dachem, okrągłym otworem, a pod nim niewielki patyczek.

Służy on do tego, żeby ułatwić ptakom wejście do skrzynki, jednak bywa całkowicie zbędny, a wręcz szkodliwy. Zwierzęta doskonale radzą sobie z wchodzeniem do legowiska bez niego. Co więcej, może on być bardziej pomocny dla drapieżników, co jest zupełnie niepożądanym efektem.

Dodatkowo w ramach dbania o drewniane skrzynki da się je zaimpregnować. Najlepsze będą preparaty w naturalnych kolorach (brąz, zieleń), które dodatkowo kamuflują obecność ptaków pośród drzew. Intensywne i kontrastowe barwy mogłyby być co prawda bardziej ozdobne, szczególnie dla budek zawieszonych w ogrodzie, ale jednocześnie czyni je to bardziej widocznymi dla drapieżników.

Jak wybrać najodpowiedniejsze miejsce dla danego rodzaju budki lęgowej?

Gdzie wieszać budki lęgowe dla ptaków? Najczęściej skrzynki wiszą na wysokości 2-5 m (typ A i B) lub 7 m (typ D i E) nad ziemią. Warto jednak pamiętać, że te mocowane na drzewach nie mogą wystawać nad ich koronę. Najlepsze do powieszenia sztucznych dziupli będą długie gwoździe, które utrzymają ich ciężar.

Dodatkowo otwór budek powinien być skierowany na wschód. Poza tym najlepiej wybierać miejsca zacienione, szczególnie od godzin przedpołudniowych, a także te mało uczęszczane przez ludzi, zaciszne i spokojne. Budki muszą znajdować się od siebie w średniej odległości około 15-20 m (bliżej siebie mogą być te przeznaczone dla wróbli – nawet 2,5-3 m).